سیره اخلاقی و رفتار رسول اکرم (صلی الله علیه و اله وسلم)
اشاره :مرحوم آيت اللَّه شيخ مهدي فرزند شيخ عباس حائري تهراني در سال ۱۳۰۴ ش (۱۳۴۴ ق) در بيت علم و فقاهت در كربلا به دنيا آمد. وي در كودكي به همراه پدر راهي تهران شد و علي رغم رحلت پدر، در فراگيري علم و دانش، كوشش و تلاش فراواني از خود نشان داد به طوري كه به همراه علوم حوزوي، تحصيلات دانشگاهي را نيز ادامه داد. آيتاللَّه حائري در ۲۳ سالگي به حوزه علميه قم رفت و پس از گذراندن سطوح عاليه، دروس خارج فقه و اصول و فلسفه را در محضر حضرات آيات: سيد حسين بروجردي، علامه طباطبايي، محمدعلي اراكي و حضرت امام خميني فراگرفت تا به مدارج والاي علمي دست يافت. ايشان همچنين پس از هفت سال اقامت در قم، راهي حوزه نجف شد و در شمار شاگردان استادان نامداري همچون: سيد جمال الدين گلپايگاني، سيد عبدالهادي شيرازي و سيد ابوالقاسم خويي قرار گرفت. آيت اللَّه حائري تهراني پس از اخذ اجازه اجتهاد از حضرات آيات سيد عبدالهادي شيرازي و سيد جمال الدين گلپايگاني و اجازه روايت از شيخ آقابزرگ تهراني به قم بازگشت و به خدمات فراوان علمي و ديني پرداخت. از آيت اللَّه حائري تهراني آثار متعددي برجاي مانده كه تقريرات درس فلسفه علامه طباطبايي، سير قرآن و تفسير، روش تبليغات اسلامي و پندهاي معصومين از آن جمله اند.
شیخ صدوق در معانی الاخبار از حضرت امام حسن مجتبی(ع) روایت کرده است که : پیامبر اکرم(ص) درچشم هر بیننده با عظمت و موقر بود، روی نیکویش چون ماه تابان درخشنده ، قامتش متوسط، سری بزرگ و متناسب ، مویی پیچیده، صورتی سفید و نورانی، پیشانی پهن و فراخ، ابروانی کمانی و کشیده، محاسن پرپشت، گونه های برجسته، دهان کوچک و متناسب، دندانها چون مروارید سفید و منظم، گردن نقره فام، اعضا و جوارح متناسب، و دست و پا کشیده بود. قدمها را از زمین آهسته بلند می کرد و به آرامی بر زمین می گذاشت. چشمهای مبارکش به زمین بیشتر متوجه بود و به کسی خیره نمی شد. هر کس را می دید به سلام ابتدا می کرد. سخن گفتن آن حضرت متفکرانه به نظر می رسید و اکثراوقات ساکت بود. جز در مواقع ضرورت آغاز سخن نمی کرد. هنگام تکلم به آرامی لب به سخن باز می کرد. کلامش کوتاه، جامع و بدون تفصیل زیاد بود. خلقش نیکو بود . به کسی جفا نمی کرد و کسی را حقیر نمی شمرد. نعمت الهی در نظرش بزرگ بود و هیچ نعمتی هر چند کوچک را مذمت نمی کرد بلکه همواره تعریف می نمود. دنیا و ناملایمات آن هرگز او را به خشم نمی آورد ولی چون حقی را پایمال شده می دید از خشم کسی او را نمی شناخت تا آن که حق را یاری کند. بیشتر، خنده آن حضرت تبسم بود و به صدای بلند نمی خندید. هنگام تبسم دندانهای مبارکش همچون دانه های مروارید می درخشید.
رفتار آن حضرت با دوستان
امام حسین(ع) فرمود از پدرم رفتارآن حضرت را با دوستان و همنشینان سوال کردم فرمود: پیامبراکرم(ص) همیشه خوشرو و خوشخو و نرم بود و خشن و درشت خو و فحاش و عیب جو نبود . کسی را زیاد مدح نمی کرد و از چیزی که به آن میل و رغبت نداشت غفلت می ورزید. به طوریکه مردم از او نا امید نمی شدند. همواره خود را از سه چیز دور می داشت: جدال، پرحرفی، گفتن مطالب بی فایده. و نسبت به مردم نیز از سه چیز پرهیز میکرد: هرگز کسی را سرزنش نمی کرد وعیب نمی گرفت، عیب مردم را جستجو نمی کرد و سخن نمی گفت مگر در جایی که امید صواب در آن داشت. هنگام تکلم چنان حاضران را تحت تاثیر قرار می داد و جذب می کرد که از هیچ کس نفس شنیده نمی شد و چون سکوت می کرد آنان سخن می گفتند. دوستان در حضور آن حضرت با یکدیگر روی مطلبی نزاع نمی کردند. اگر کسی در محضر پیامبر صحبت می کرد همه ساکت می شدند تا سخنش پایان یابد، و صحبت شان در محضر پیامبر به نوبت بود. از هر چه اهل مجلس می خندیدند ایشان نیزمی خندید و آنگاه که ازچیزی تعجب می کردند ایشان نیزمتعجب می شد و در مجلس همچون یکی از اصحاب بود . براسائه ادب و بدرفتاری شخصی غریب در پرسش و گفتار صبر می کرد و موقعی که اصحاب درصدد جلب شخص مزاحم بر می آمدند، می فرمود وقتی حاجتمندان را دیدید به آنان کمک کنید و درصدد رفع حاجت آنها برآیید. هرگز ثنای کسی را نمی پذیرفت مگر آن که ثنایش برای تشکر از آن حضرت باشد. هرگز کلام کسی را قطع نمی کرد مگر آن که کلامش از حد مشروع تجاوز نماید. که درآن صورت با گفتن و نهی کردن و یا برخاستن کلام او را قطع می نمود.
خواب آن حضرت
مرحوم طبرسی در مکارم الاخلاق گوید: زیرانداز رسول خدا(ص) یک عبا و متکایش یک پوست که داخل آن از لیف خرما پر شده بود و آن حضرت گاهی روی حصیر می خوابید و جز آن حصیر زیراندازی نداشت. حضرت امام باقر(ع) فرموده اند: رسول خدا(ص) هیچگاه از خواب برنخواستند مگر آن که بر زمین می افتادند و برای خدا سجده می کردند. در کتاب خصال از امام صادق(ع) روایت شده است که بیداری آخر شب ( نزدیک اذان صبح) باعث تندرستی و نیز خرسندی پروردگار است و باعث می شود انسان در معرض رحمت حق قرار گیرد . علاوه بر آن که تمسک به شیوه پیامبران است. از امام صادق(ع) روایت شده است که رسول خدا(ص) هنگام خوابیدن آیه الکرسی را می خواندند و سپس می فرمودند خدایا ایمانم را به تو سپردم و نسبت به طاغوت کافرهستم. بارالها در خواب وبیداری مرا حفظ فرما. در کتاب فلاح السّائل از امام هادی(ع) روایت شده است که ما اهل بیت هنگام خوابیدن ده کار انجام می دهیم: طهارت داشتن، صورت را بر کف دست راست نهادن، سی و سه مرتبه سبحان الله گفتن، سی و سه مرتبه الحمدالله گفتن، سی و چهار مرتبه الله اکبر گفتن، صورت را رو به قبله نمودن، سوره الحمد را خواندن، آیه الکرسی را خواندن، آیه شهدالله انه لا اله الا هو را تا آخر خواندن، و هر کس به آنها عمل کند بهره کافی خود را از شب گرفته است. در کتاب تهذیب از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: بر شما باد که نماز شب را هرگز ترک نکنید زیرا که سنت پیامبران است.
آیه الله مهدی حائری تهرانی
بنیاد فقه و معارف اهل بیت علیهم السلام.
